Uskrzydlenie Grupowe – czyli flow w zespole

Jeden z dwunastu kroków dla zbudowania turkusowego zespołu to stworzenie środowiska, w którym każdy z członków zespołu może rosnąć. Jest to środowisko odpowiedzialności, transparencji, zaangażowania i kreatywności, w którym członkowie często wchodzą w tak zwany #StanFlow, #StanUskrzydlenia, #StanPrzepływu, #StanGrupowegoUskrzydlenia. 

Poniżej zdradzam jeden z tych dwunastu kroków, a wszystkie opisane są w mojej książce „Od hierarchii do turkusu, czyli jak zarządzać w XXI wieku”.

          Osoby, które pracują w ECO-zespołach, w turkusowych organizacjach lub w uwolnionych firmach, często pracują w stanie flow, zwanym również przepływem lub uskrzydleniem. Zjawisko indywidualnego uskrzydlenia zostało dobrze zbadane i opisane przez profesora Mihály Cshikszentmihályi. 

Zjawisko indywidualnego flow zostało już wielokrotnie opisane i nie będę go wyjaśniał tutaj bardzo szczegółowo. Opiszę poniżej jednak zjawisko Grupowego Uskrzydlenia, które zostało przebadane stosunkowo niedawno przez dr. R. Keith Sawyer, profesora psychologii na Uniwersytecie Waszyngtona w St. Louis. Zjawisko to wykorzystywane jest w ECO-zespołach i w turkusowych organizacjach. Świadomie kształtują warunki dla stworzenia Efektu Uskrzydlenia w swoich zespołach też takie firmy jak google czy Zappos, ale również występuje on wśród zespołów muzyków jazzowych lub w grupach teatru improwizowanego. 

Żeby zjawisko Grupowego Uskrzydlenia wystąpiło należy jednak najpierw zadbać, żeby wystąpiło zjawisko uskrzydlenia – #flow – indywidualnego u poszczególnych członków zespołu.

Csikszentmihalyi przeprowadzając szerokie badania nad pracą alpinistów, tancerzy, artystów i naukowców odkrył, że ludzie są bardziej skłonni do wejścia w stan uskrzydlenia, gdy ich środowisko spełnia cztery ważne cechy:

1. Po pierwsze, najważniejsze – ludzie mogą wejść w stan flow jeśli wykonują zadania, które najlepiej odpowiadają im kwalifikacjom. Jeśli wyzwanie jest zbyt duże dla ich umiejętności, stają się sfrustrowani; jeśli zadanie nie jest wystarczająco trudne, zaczynają się nudzić.

2. Po drugie, przepływ pojawia się, gdy cel jest jasno określony. 

3. Po trzecie, uskrzydlenie może wystąpić, gdy pojawiają się ciągłe i natychmiastowe informacje zwrotne o tym, jak daleko jesteś od zrealizowania swojego celu.

4. Oraz po czwarte, flow pojawia się, gdy masz możliwość skupić się na zadaniu.

Opierając się na tych badaniach, Keith Sawyer znalazł 10 czynników, które zidentyfikował dla występowania uskrzydlenia zespołowego. Przedstawię poniżej bardziej szczegółowo te, o które warto zadbać przy budowaniu ECO-zespołu i zespołu w turkusowych organizacjach:

1. Cel zespołu

Grupowe uskrzydlenie może wystąpić jeśli zespół lub grupa ma swoją wizję, misję, wspólny cel, do którego dążą wszyscy jego członkowie.

2. Głębokie słuchanie 

Stan grupowego uskrzydlenia może wystąpić kiedy każdy z członków zespołu jest w pełni zaangażowany, skoncentrowany i skupia się na tym, co autentycznie druga osoba mówi, myśli, czuje. Teatry improwizowane, zespoły jazzowe i ECO-zespoły nazywają to zjawisko „głębokim słuchaniem”. Niestety dość często w tradycyjnie zarządzanych firmach, ludzie rozmawiając zamiast autentycznie słuchać i starać się współodczuwać, co druga osoba mówi, najczęściej układają w myślach, co oni sami za chwilę powiedzą. To blokuje możliwość skutecznej komunikacji, zrozumienia siebie nawzajem i efektywnej współpracy. Ćwiczenia „głębokiego słuchania” można również realizować dzięki ćwiczeniom kontemplacyjnym, medytacjom uważności lub praktyce koncentracji.

3. Dbaj o to, aby historia poszła do przodu – warunek szczególnie ważny przy zadaniach kreatywnych lub improwizowaniu.

Po „głębokim słuchaniu”, najważniejszą zasadą w zespołach improwizujących i kreatywnych jest zaakceptować to, co poprzednik, inny człowiek zespołu powiedział i kontynuować jego wątek, często ze słowami: „Tak, i …”. Dzięki takiemu podejściu otwiera się pole dla zupełnie nowych wniosków, pomysłów i rozwiązań.

4. Całkowita i szeroka koncentracja

Efekt uskrzydlenia występuje też często w zespołach grających profesjonalnie w koszykówkę – na przykład w zespołach NBA. Tam wymagana jest wysoka koncentracja, tak zwana szeroka. Zamiast koncentrować się tylko na jednym aspekcie, tak jak na przykład podczas koncentracji w trakcie medytacji na oddechu, zawodnik musi zadbać o „koncentrację szeroką”: na piłce, na tym, jak się porusza, na kolegach z drużyny, na strategii, na grze zespołowej, na przeciwnikach. Osoby po doświadczeniach „szerokiej koncentracji” wspominają, że mieli wrażenie „jakby czas nagle się im zatrzymał”, „minuty się wydłużyły w godziny” i że „widzieli ruch piłki jakby w zwolnionym tempie”. Podobnego zjawiska doświadczają osoby, które przeżyły wypadek samochodowy, artyści lub członkowie ECO-zespołów podczas warsztatów kreatywnych. Takie doświadczenia bardzo integrują członków zespołu.

5. Autonomia

Ludzie wchodzą w stan uskrzydlenia, gdy kontrolują swoje działania i swoje otoczenie. W ten sam sposób uskrzydlenie zespołowe wzrasta, gdy ludzie czują się niezależni, kompetentni i łączą ich wspólne wartości. Wiele badań potwierdza, że gdy zespół wie, że ich menedżer im ufa, akceptuje ich decyzje i poprze to, co oni postanowią, to działa skuteczniej.

Przy uskrzydleniu zespołowym, w przeciwieństwie do uskrzydlenia indywidualnego, autonomia prowadzi do paradoksu: każdy uczestnik posiada autonomię w swoim zakresie, ale z drugiej strony zachowuje elastyczność, uważnie słucha i jest zawsze gotowy do odroczenia swojego zadania na rzecz zadania zespołowego. Najbardziej innowacyjne zespoły to te, które potrafią radzić sobie z tym paradoksem.

6. Ujarzmienie EGO

Członkowie ECO-zespołów, podobnie jak muzycy jazzowi wiedzą, że muszą kontrolować swoje ego. Praktycznie każdy doświadczony muzyk jazzowy potrafi opowiedzieć historię utalentowanego technicznie młodego instrumentalisty, który mimo wszystko był okropnym muzykiem jazzowym. Brakuje mu zdolności do zanurzenia swojego ego w umysł grupowy.

Przepływ grupowy jest magicznym momentem, w którym wszystko się łączy, w którym grupa się synchronizuje, a członkowie zespołu wydają się myśleć jednym głosem. W Przepływach Grupowych pomysł każdej osoby opiera się na pomysłach, które wnieśli partnerzy. Małe pomysły rozwijają się razem i powstaje innowacja.

7. Równy i sprawiedliwy udział 

Uskrzydlenie Grupowe jest bardziej prawdopodobne, gdy wszyscy uczestnicy odgrywają jednakową, sprawiedliwą rolę w zbiorowym tworzeniu końcowego produktu lub usługi. Przepływ Grupowy jest blokowany, jeśli ktokolwiek ma umiejętności poniżej reszty grupy; wszyscy członkowie muszą mieć porównywalne poziomy umiejętności. Dlatego profesjonalni sportowcy nie lubią bawić się z amatorami: przepływ grupowy tam nie może się zdarzyć, ponieważ zawodowcy będą się nudzić, a amatorzy będą sfrustrowani. Jest również zablokowany, gdy jedna osoba dominuje, jest arogancka lub myśli, że w tej współpracy może się niczego nie nauczyć.

8. Integracja – wspólny język, wiedza ukryta

Studiując wiele różnych zespołów, psychologowie odkryli, że kiedy lepiej poznajemy naszych kolegów z drużyny, kiedy się integrujemy, jesteśmy bardziej produktywni i podejmujemy bardziej efektywne decyzje. Kiedy członkowie zespołu spędzają ze sobą trochę czasu, dzielą wtedy wspólny język i wspólny zestaw niewypowiedzianych porozumień – co psychologowie nazywają „wiedzą ukrytą”. Ponieważ jest to niewypowiedziane, członkowie zespołu często nawet nie zdają sobie sprawy z tego, dlaczego potrafią tak skutecznie się dogadywać.

W grupach teatru improwizowanego, przepływ grupowy, ma miejsce tylko wtedy, gdy gracze opanowali „wiedzę ukrytą”. Aktorzy grup impro poznają zbiór zasad przewodnich, które pomagają im w funkcjonowaniu, zasady takie jak „Ufaj”, „Nie neguj, nie zaprzeczaj” i „Słuchaj, obserwuj, bądź skoncentrowany” przyspieszają integrację i współpracę. 

Podobnie jest z ECO-zespołami. Pamiętam, jak podczas jednego ze szkoleń i przyjemnego wieczoru przy ognisku, jeszcze jako Dyrektor Zarządzający w igus Polska, jeden z kolegów opowiadał kawał, w którym puentą było hasło „Każdy jest kimś”. Podczas szkolenia hasło to przeformułowaliśmy w taki sposób, że doceniało każdego członka zespołu, zarówno z jego wadami jak i zaletami. Przez wiele lat po tym szkoleniu i po tej integracji, hasło „każdy jest kimś” towarzyszyło całemu zespołowi doceniając różnorodność, którą mieliśmy w zespole i powodując często salwy szczerego śmiechu i radości.

9. Stała komunikacja

Rzeczywiście, Uskrzydlenie Zespołowe wymaga stałej komunikacji. Nikt nie lubi chodzić na bezużyteczne spotkania. Z tego względu Grupowy Flow nie odbywa się najczęściej na salach konferencyjnych. Zamiast tego komunikacja w zespole następuje swobodnie, podczas spontanicznych rozmów na korytarzach lub na spotkaniach towarzyskich po pracy czy w porze lunchu.

10. Potencjał porażki

Zespoły jazzowe rzadko doświadczają uskrzydlenia podczas prób. Wydaje się, że Przepływ Grupowy wymaga widowni i ryzyka prawdziwej, znaczącej porażki. Muzycy jazzowi i zespoły teatru improwizacji nigdy nie wiedzą, z jakim sukcesem zakończą swój występ. Badania pokazują regularnie, że głównym źródłem innowacji jest możliwość wystąpienia porażki. Nie ma kreatywności bez zagrożenia porażką i nie ma Grupowego Uskrzydlenia bez ryzyka porażki. Te dwa wyniki badań idą ze sobą w parze, ponieważ Flow Grupowy to jest taki proces, który jest najczęściej źródłem najważniejszych innowacji zarówno w biznesie, w sztuce, jak i w każdym działaniu zespołowym.

Mam nadzieję że powyższe wytłumaczenie, jaki wpływ na zespół ma zbudowanie środowiska, w którym naturalnie może rosnąć każdy pomoże Ci stworzyć takie środowisko w Twojej firmie i w Twoim zespole: środowisko kreatywności, zaangażowania, uskrzydlenia, transparencji i odpowiedzialności. Więcej o zjawisku Grupowego Uskrzydlenia możesz przeczytać w książce R. Keith Sawyer „Group Genius. The Creative Power of Collaboration” – z której czerpałem dla napisania tego artykułu i do stworzenia 12 punktów pomagających transformować zespół do ECO-zespołu opisanych szczegółowo w mojej pierwszej książce pt. „Od hierarchii do turkusu, czyli jak zarządzać w XXI wieku”.

Powodzenia i trzymam kciuki za Twój sukces. W razie zainteresowania zespół #PerfectCircle chętnie Ci pomoże w stworzeniu w twoim zespole efektu Uskrzydlenia Grupowego. Zapraszamy do kontaktu.

Autor: Marek Wzorek

Artykuł ukazał się oryginalnie najpierw na profilu Marka LinkedIn w dniu 26.10.2018. Zapraszamy do komentowania i Twojej opinii o artykule. Czy doświadczyłeś pracy w grupowym uskrzydleniu? Jakie są Twoje wrażenia? Więcej informacji na: https://www.linkedin.com/pulse/uskrzydlenie-grupowe-czyli-flow-w-zespole-marek-wzorek/ oraz w książce „Od hierarchii do turkusu, czyli jak zarządzać w XXI wieku” którą możesz znaleźć m.in. tutaj lub w Empiku.